ZOR BELİŞ

bir kazan tatarı atasözü. bir işi yaparken acele acele yapanlara denir. beliş sıcak yenen bir börek olduğundan iş acele yapılır ve hemen beliş yemeye koşulur. örnek: "belişin mi soğuyor, ne bu acele?"


Köyün geleneklerı bılınmemektedır yemeklerı en unlu olarak BELIS adını verdıgımız patatesle kaz etınin harmanlanıp mayasız hamurla bohçalanması ile yapılır - Yozgat Akdağ madeni çampınar köyündeki tatarlardan.

Hamur açılarak, arasına bir veya birkaç çeşit yemeklik (et, balık, meyve, v.s.) konarak, üstü tekrar hamurla kapatılarak fırında pişirilen hamur işi. 

İç Malzemesi:
1 kilo kuzu eti
1 kilo patates
Yarım bardak ayçiçek yağı
3 adet soğan
tuz
baharat
Hamur Malzemesi:
800 gram un
2 bardak yoğurt
biraz süt
1 bardak margarin
Az et suyu

Hamur için yazılan malzemelerin hepsini karıştırıp yumuşak bir hamur yapın ve bu hamuru ikiye bölün. Bir parçasını yağlanmış bir tepsiye yayın. Diğer tarafta etleri ufak ufak doğrayıp soğanlarla beraber 10 dakika kavurun. Patatesleri ufak ufak doğrayıp, tuzunu, baharatını karıştırın ve yapılan içi tepsideki hamurun üstüne yayın, diğer kalan hamuru da kalınca etlerin ustune kapak yapın. Ortasından bir delik açın. Üstünü yağlayıp fırına verin. 1 saat kadar pişirin. Arada bir bakın, üstte bıraktığınız kapaktan elinizdeki et suyundan dökün. Tekrar fırına verip 40 dakika daha pişirin ve çıkarın. Yemeye başlamadan önce yine üst kapağından et suyu dökün ve üstteki kapağı alın ve kaşıkla etleri servis yapın.
.
Beleşne sıyır, sarıq hem törle qoş itennen, balıqtan, yarmadan, yeşelçelerden (bereņge, kişer, kebeste, qabaq), cilek-cimeşten peşereler. Beleşne biek itep te, tebenek itep te, waq itep te yasıylar. Biek beleş (anı zur beleş dip te yörteler) ğadette şulpalı bula. Yarmalı beleşne tabınğa tabası belen çığaralar. Başta anıņ östen kisep öleşeler, annarı eçene may salıp bolğatalar da eçen qırıye belen töben kisep her keşege salıp çığalar. Tebenek beleşne yuqa beleş diler. Anı öleşlerge bülep keşe sayın telinkege quyalar.



urtaça 1 beleşke
1,2 kg töçe qamır
1,5-2 kg söyekle it (söyege şulpa öçen)
2 kg bereņge
200-250 gr may
400-500 gr şulpa
150-200 gr suğan
toz, borıç

Şulpalı it beleşe

Şulpalı beleşne ğadette töçe qamırdan yasıylar. eçe qamırdan şulpası ağırğa mömkin. Tabaqqa beraz su salıp yomırqa sıtalar, toz sibeler, qaymaq yeise may östep tuğlıylar. İlegen on salıp yomşağraq qına qamır basalar. Qamırnıņ dürtten ber öleşen qaldırıp zurraq kisegen quna taqtasında 4-5 mm qalınlığında tügereklep ceyeler. Tabağa salğaç qamır qul kiņlegende tabadan artıp torırğa tieş. Maylağan tabağa ceyep salğaç qamırnı taba qırıyına tiep özelmesen öçen taba tiresen tastımalğa urarğa mömkin. Beleşke digen sıyır yeki sarıq itep yaxşılap yuıp söyeklerennen ayıralar hem itne de, bereņgene de çiklewek qader turap berge qatnaştıralar. Toz, borıç sibeler, may salalar hem yaxşılap bolğatalar. Şulpalı beleşke qadette lavr yafrağı salmıylar. Telegen keşe 1-2 yafraq salırğa da mömkin. Yafraqnı qaynatıp suın ğına da salalar. ezer beleş eçen tabağa ceygen qamırğa öyep salalar da qamırnıņ qırıyen küterep böreler. Şunnan soņ qapqaç öçen qaldırğan qamırnı ceyep beleş östene qaplıylar hem çemetep yabıştıralar. Beleşneņ östene tişek tişep qamırdan böke yasap tığalar. Beleşne yasap betergeç östen maylap miçke quyalar. 1-1,5 seğatten soņ beleşne miçten alalar, bökesen açıp aldan ezerlegen it şulpası salalar, annarı bökesen yabıp kire miçke quyalar. 30-40 minuttan beleş ezer bula. Beleşne tabınğa çığarır aldınnan eçene tağın qaynar şulpa salalar. Başta östen kisep öleşeler, annarı eçen bülep salalar, qırıyen, iņ axırdan töben kiseler.

Tebenek belíşní "yuka belíş" diler, anı, ǚlíşlerge bülíp, kíşí sayın telinkege kuwyalar.

 İtlí bereñgí belíşní.
 Belíş  Açı kamırnı yuka gına itíp ceyeler; Íçlík ǚçín erçílgen bereñgíní wak itíp şakmaklap turıylar, mayda kızdırılğan başlı suğan, írítílgen may, it tartkıçtan çığarılğan tírlík ití, tŭz, bŭrıç kuşıp bŭlğatalar. Şul íçlíkní ceílgen kamır ǚstíne salalar hem, ikínçí kamır ceymesí bílen kaplap, astağı kamır bílen tŭtaştıralar, matur itíp sırlıylar, ǚstíne yŭmırka sarısı sǚrteler hem gaz miçínde píşíríp alalar. Tabınğa tabası bílen kitíreler.
 1 belíşke: 600-800 g kamır, 1,2 kğ bereñgí, 500-600 g sum it, 200 g başlı suğan, tŭz, bŭrıç - kiregínçe.

Yeşíl suğan belíşí 
Bu belíşní açı kamırdan başka belíşler kíbík ük yasıylar hem, ǚstín maylap; miçte yeki duxŭwkada 40-45 minut píşíreler.
Belíş íçí ezírlew: Yeşíl suğannı, çistartıp, salkın suda yuğaç, çista tastımalğa salıp sarkıtalar, wak kına turap, ǚstíne tŭz sibeler de ilekke salıp kuwyalar. Annarı, píşken yŭmırkanıñ kabıgın erçíp, wak itíp turıylar, ǚstíne tŭz hem may sibeler, suğan bílen kuşıp, yaxşılap bŭlğatalar.
 1 belíşke: 1-1,2 kğ açı kamır, 1,5-2 kğ yeşíl suğan, 6-8 yŭmırka, 200 g may, tŭz.
 Balık belíşí  
Belíşní az sǚyaklí itleç balıklardan - ceín, sudak, çurtan, síwryuğa, mersin balık, kırpı h.b. píşíreler.
Balıknı çistartkaç, salkın suda yuıp sarkıtalar. Annarı kul kiñlígínde kiseklerge, her kisekní umırtka sǚyegí buylap ikíge büleler, umırtka sǚyegín hem kılçıkların alğaç, her kisekke kiregínçe tŭz sǚrtíp kuwyalar.
Ğadette balık belíşín bürttírgen dǚgí yeki sağŭ kuşıp píşíreler.
Balık belíşíne açı kamır yaxşırak. Kamırnı maylı tabağa ceyeler, ǚstíne tigízlep dǚgí salalar, annan sŭñ balık tízeler, balık ǚstíne turalğan suğan, bíraz bŭrıç sipkeç, tağı dǚgí salalar hem, may sibíp, belíşníñ ǚstín yabalar.
Annarı ǚstín çi yŭmırka bílen maylap, miçke tığalar.
Balık belíşín dǚgísíz de píşíríp bula, ul çağında suğan kübrek salına. Dǚgí urınına bereñgí bŭlamığı da salırğa mǚmkin.
 1 belíşke: 1-1,2 kğ açı kamır, 1 kğ balık, 300-350 g dǚgí, 150-200 g suğan, 200-250 g may, tŭz, bŭrıç.

Alma belíşí 
3 yŭmŭrtҡa, 1 stakan şeker, yartı ҡap yŭmşaҡ aҡ may, aş hírkehí mínen hündírílgen yartı balғalaҡ sŭda, 1 balғalaҡ yŭmşart­ҡıs (razrıxlitíl), 2 – 3 alma, aҙıraҡ yǚҙǚm de alırғa mǚmkin, 1,5 stakan ŭn.
Bǚte ingrídiínttarҙı la bírge butap, turalғan almanı ҡuşıp, yartı seғetke míyíske ҡuyırғa. İҫkertíw ǚsǚn: yŭmŭrtҡanıñ aғı mínen harıhı tewҙe ayırım tuҡıla la, huñınan ғına bírge butala.

Kuzğalak belíşí  
Kestrülge az gına su salıp, yuılğan kuzğalak yafrakların 3-5 minut çaması tŭmalap píşírírge. Suwın sarkıtıp, wak itíp turarğa. Şuña şiker kŭmı, írítílgen atlanmay salıp, bŭlğatırğa. Belíş íçlígí ezír. Kamırnı ise çüpreden yasarğa kirek. Anı tabağa 1-2 sm kalınlıkta ceíp, ǚstíne 1-1,5 sm kalınlığında íçlík salırğa. Yuka gına itíp ceílgen kamır bílen kaplap, ǚstín maylap, miçke kuwyarğa.
 Kuzğalaknı píşírmiçe de íçlík yasarğa bula. Anı barmak kiñlígínde turap, kamır ǚstíne salırğa hem atlanmay, şiker kŭmı sibíp, belíşní kamır bílen kaplarğa. Urtaça zurlıktağı bír belíşke 500-600 g kuzğalak, 600-800 g kamır, 150-200 g írítílgen atlanmay, 200 g şiker kŭmı kirek.

Суган бәлеше  
Hamuru için:
100 г. маргарина; Margarin 100 gram;
5-6 столовый ложек сметаны; Ekşi krema 5-6 yemek kaşığı;
полтора стакана муки; un yarım fincan;
пол чайной ложки соды (или разрыхлителя); yarım kabartma tozu (veya kabartma tozu) ve bir çay kaşığı;
соль. tuzudur.
Для начинки: Dolgu için:
2-3 головки лука; 2.3 soğan;
две пачки плавленного сыра, из хранившихся в морозилке; ; dondurucuda muhafaza edildi krem ​​peynir, iki paket
3 яйца; 3 yumurta;
2 столовых ложек майонеза; 2 yemek kaşığı mayonez;
зелень; соль; перец. otlar, tuz, biber.

Последовательность: Sırası:
Тесто: В чашку кладем муку и измельченный через терку маргарин. Hamur: kapta un koyun ve bir rende margarin ile öğütülür. Добавляем соду (или разрыхлитель) и сметану. Kabartma tozu (veya kabartma tozu) ve ekşi krema ekleyin. Замешиваем тесто. Hamur yoğurun. Оставляем его на 20 минут. 20 dakika boyunca bekletin.
Начинка: Мелко нарезанный лук жарим на растительном масле под крышкой. Dolum: İnce doğranmış soğan kızartma bitkisel yağ kaputun altında. Сыр из морозильника трем на терке. Üç rende için dondurucu Peynir. Добавляем яйца, перемешиваем. Yumurtaları ekleyin, iyice karıştırın. Добавляем измельченную зелень, перец и жаренный лук, все перемешиваем. Doğranmış yeşillikleri, közlenmiş biber ve soğan, bütün karışık ekleyin.
Тесто, как обычно для балишей, делим на 2 части (одна побольше, другая поменьше), раскатываем. Balisha için her zamanki gibi Hamur, 2 parça (daha büyük tek ve küçük bir) bölmek, dışarı rulo. Кладем начинку. Doldurma koyun. Края защипываем. Kenar Zaschipyvaem. Печем в духовке при 180-200 градусной температуре. 180-200 derece ısıda fırında pişirin. Примерно 20 минут. Yaklaşık 20 dakika.

eniym belişni başka yasıy hamurga may kata içine tabanga pirinç töşiy et sogan biber baharat berengi koyıp yasiy kapatıp üstüne delik aça üstü kızarganda delikni açıp içine kaynap turan su kata delikni kapata üstüne yufka acıp örte yufka kızarganda beliş pişmiş bula biraz soğuganda sofraga ketire afiyet bulsun...

tatar deyince akla ilk gelen yemektir BELİŞ

 Kısaca tarif edeyim. Malzemeler: Un   tuz   et   sogan  vb baharatlar

hamur biraz kalın.yufka gibi açılır

darin bir sahana içi kaplanacak gibi serilir

önceden hazırlanan kuşbaşı et soğanla tavada yağda yaterince kavrulur

sahandaki hamurun içine konur

aynı şekildehamurdan kapak yaparak üstüne örtülür.

kapaklayandaki hamur birleştirilir.çorek görüntüsünde olur fırına atıp pişirilir pişinceüstüne yağ.yogur çalınabilir afiyet olsun. Hayrettin YALÇIN

 

  aslen bir cesit tatar boregi dir. et ve patatesi birlikte icinde barindirir. oyle biseydirki bu boregi yiyenlerin gozu bir daha sariyer boregi ,pudrali kürt boregi felan gormez..buyuk boy ve kucuk boy olmak uzere ikiye ayrilir. buyuk boy belise halk dilinde herkesin bildigi tatar boregi, kucuk boy olanina ise piruk denilir.piruk etli ve patatesli olur,tek kelime ile lezizdir.peremec ise kıyma ile yapilir..bildigimiz sirke ile cok guzel gider bu peremec denen illet. bu guzide borekleri kaninda tatarlik olan buyukanne ler yapabilir sadece..




























beliş, iki çeşittir. küçük beliş olan piruk la peremeç in kesinlikle karıştırılmaması gerekir, külliyen farklı besinlerdir bunlar. büyük belişin içinde kıyma değil, et mevcuttur. patatesler ise iri iri doğranır, ayrıca soğan konulmaz. katmerli hamur la yapılmalıdır. küçük beliş, yani piruk ise küçüktür, içinde bol soğan, kıyma ve zar büyüklüğünde doğranmış patates olur. büyüğünün aksine küçük beliş hafif soğuyunca yenmelidir (kişisel tercih tabii), böylece ağırlık yapmaz. kanında tatar lık olan büyükanne ler beliş yapmayı torunlarına öğretmeye çabalasa da, bu iş maharet ister, kolay değildir (denedim, ordan biliyorum).



tavuklu, kıymalı ve etli cesitleri de bulunan, ünü hızla yayılmakta olan bol kalorili muhteşem yiyecek. pişme sırasında büyük belislerin ortasındaki kücük sapkadan içeri özel bir sıvı dökülerek elde edilir bu müthiş tat...

Beliş (Hamur ve baldanyapılmış yemek) baklava gibi kat kat olur ise, misañr belişin katına göre karar verir, çok katlı belişi yiyip evde az kalan misafiı' ev sahibine hakaret etmiş kabul edilir

Бәлеш